Naziv: Povratić

Povratić (lat. Tanacetum parthenium) je višegodišnja zeljasta aromatična biljka iz porodice glavočika (Asteraceae).
Stabljike su čvrste, izbrazdane i veoma razgranate. Listovi su svetlo zeleni, bez dlaka i alternativni.

Povratić cveta od jula do oktobra, a proizvodi cveće koje podseća na male cvetove bele rade. I listovi i cvetovi imaju snažan miris.
Preparati na bazi povratića se široko koriste u zvaničnoj medicini, a sama biljka je uključena u farmakopeje mnogih evropskih zemalja.

Gde raste povratić?

Povratić je poreklom iz brdovitih predela Balkanskog poluostrva, odakle se raširio širom sveta, pogotovo u područjima sa umerenom klimom. Trenutno raste u većini zemalja Evrope, Centralne Azije, Sibira i Dalekog Istoka, Kine, Japana i SAD.

Koji deo s povratića se koristi kao lekovito sredstvo?

Svi nadzemni delovi povratića se mogu koristiti u medicinske svrhe, pri čemu se najčešće koriste sušeni cvetovi (Flores Tanaceti).

Koja svojstva i kakvo dejstvo ima povratić?

Povratić sadrži:

seskviterpenske laktone (uglavnom partenolide)
flavonoide
1%, eteričnog ulja koje ima karakterističan miris, koji podseća na kamfor. Glavni deo eteričnog ulja je keton (α- и β-tujon)
piretrin
tanine 0,1%
flavonoide
alkaloide
organske materije
gorku materiju tanacetin
vitamin C
karotenoide
borneol, terpene i tuiol
smole i galensku kiselinu.

Povratić ima sledeća lekovita svojstva:

antiinflamatorno
spazmolitsko
diuretsko
holeretičko
karminativno
laksativno
stimulativno
toničko i ekscitatorno
anthelmintno
antiseptičko
antiedematozno
ulcer-protektivno delovanje.

Povratić je na engleskom jeziku poznat pod nazivom “feverfew“, a ovo ime je dobio zbog tradicionalne upotrebe za tretiranje groznice (fever) tako što efikasno smanjuje temperaturu. Smatra se da hemijska supstanca partenolid, koja se nalazi u povratiću, inhibira proizvodnju prostaglandina, koji su uključeni u zapaljenske procese, na sličan način kao acetilsalicilna kiselina.

Aktivni sastojci suvog ekstrakta herbe povratića, u prvom redu seskviterpenski lakton partenolid, ispoljavaju antimigrenozni efekt koji je posledica tri međusobno povezana, dejstva:

blokiranja sinteze eikozanoida, važnih medijatora bola i zapaljenja,
sprečavanja agregacije trombocita i oslobažanja serotonina iz njih i
inhibicije vezivanja serotonina za serotoninske receptore.

Redovna upotreba preparata na bazi povratića smanjuje učestalost migrenoznih napada, kao i intenzitet i broj propratnih ataka mučnine i povraćanja.

Antibakterijski uticaj posljedica je aktivnosti seskviterpenskih laktona, specifično partenolida koji pokazuje bakteriostatsku aktivnost prema Gram-pozitivnim i Gram-negativnim bakterijskim vrstama: Staphylococcus aureus, E. coli i Salmonella spp.

Tanacetini (polisaharidi) povratića imaju izraženu ulcer-protektivnu aktivnost. Pored toga, tanacetini imaju antiaterosklerotičku aktivnost; oni takođe pokazuju antiinflamatorna i imunomodulatorna svojstva.

Gastrointestinalni trakt

tonizira muskulaturu
poboljšava rad gastrointestinalnog trakta kod opstipacije, čira na dvanaestopalačnom crevu ili želucu
deluje antiupalno i ublažava bolove kod gasova u crevima
poboljšava formiranje i sekreciju žuči, doprinose normalizaciji biohemijskog sastava žući
ima antispazmodično dejstvo na žučnu kesu
poboljšava funkciju jetre i procese regeneracije jetre kod hepatitisa i ciroze jetre
stimuliše sekretorno-motorne procese gastrointestinalnog trakta
stimuliše apetit
poboljšava probavu
deluje adstringentno kod enterokolitisa i gastritisa.

Ženski reproduktivni sistem

ima stimulativni efekat na matericu
reguliše menstrualni ciklus
smanjuje bolovi i simptome PMS-a, kao što su glavobolje, napetost i razdražljivost
olakšava valunge za vreme menopauze.

Povratić se koristi za spoljnu upotrebu za lečenje gihta, rana, ekcema, artritisa i bolova u zglobovima, reumatizma.

Kako se koristi povratić?

Čaj od povratića

1 kašiku cvetova biljke preliti sa 400 ml kipuće vode. Ostaviti da odstoji 2 sata. Procediti. Uzimati 3 puta dnevno pre obroka po jednu šolju.

Infuz za obloge

3 kašike usitnjenih cvetova preliti sa 1 šoljom kipuće vode, ostaviti da odstoji 1 sat, procediti. Koristiti za obloge kod bolnih zglobova, gihta, reumatizma.

Pre upotrebe preparata na bazi povratića je potrebna konsultacija sa lekarom, jer u većim dozama ova biljka može da bude toksična.
Zanimljive činjenice Povratić se koristi kao repelent protiv buva, muva i drugih insekata.

U kulinarskoj i prehrambenoj industriji, listovi ove biljke se dodaju salatama, konzerviranim namirnicama, likerima i konditorskim proizvodima, koriste se kao zamenu za đumbir, cimet, muškatni oraščić i vanilu u pekarskim proizvodima.

Narodi krajneg severa su koristile listove povratića za konzerviranje mesa.

Iz korena povratića se dobija zelena boja.

Ekspert: Sokolova Nina Vladimirovna | Doktor-fitoterapeut
Edukacija: Diploma «Terapija» Univerziteta N. I. Pirogov (2005 г. и 2006 г.). Stručno usavršavanje na Odseku za fitoterapiju na Moskovskom univerzitetu prijateljstva naroda (2008 г.).